Εκτύπωση
Ναι, τρώω πολύ για να αποσπάσω την προσοχή μου με το φαγητό, αλλά αυτός ο μηχανισμός αντιμετώπισης λειτουργεί πραγματικά στο τέλος της ημέρας;

Η συναισθηματική κατανάλωση, δηλαδή η στροφή στο φαγητό για παρηγοριά, είναι κάτι που πολλοί άνθρωποι βιώνουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Το να καταναλώσεις όλο το δοχείο με το παγωτό, μια σακούλα πατατάκια ή ακόμα και να τρως ασυναίσθητα σνακ ενώ είσαι αγχωμένος ή στενοχωρημένος, μοιάζει σχεδόν αυτόματη αντίδραση του οργανισμού σου. Εξάλλου, το φαγητό είναι μια από τις πιο εύκολα προσβάσιμες, κοινωνικά αποδεκτές και άμεσες μορφές ανακούφισης. Αλλά εξυπηρετεί πραγματικά αυτή η αντιμετώπιση μακροπρόθεσμα;

Γιατί Τρώμε Ασταμάτητα για να Αντιμετωπίσουμε τα Συναισθήματά μας;

Στην ουσία, η συναισθηματική κατανάλωση πηγάζει από την ανάγκη να καταπραΰνουμε ή να καταστείλουμε δύσκολα συναισθήματα. Είτε πρόκειται για άγχος, μοναξιά, ανία ή λύπη, το φαγητό προσφέρει μια προσωρινή διαφυγή. Σε αντίθεση με το αλκοόλ ή άλλες εξαρτήσεις, το φαγητό είναι εύκολα διαθέσιμο, και η κοινωνία συχνά το συνδέει με θετικές εμπειρίες—παρηγορητικά γεύματα με την οικογένεια, γιορτές ή επιβραβεύσεις για σκληρή δουλειά.

Όταν εμφανίζεται το άγχος ή η δυσφορία, η στροφή στο φαγητό μπορεί να προσφέρει μια σχεδόν άμεση αίσθηση ανακούφισης. Αυτό συμβαίνει επειδή η κατανάλωση, ειδικά ζαχαρωτών ή λιπαρών τροφών, ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Απελευθερώνει ντοπαμίνη, την “ορμόνη της ευχαρίστησης”, προσφέροντάς μας μια στιγμιαία ευφορία. Αυτή η βιοχημική αντίδραση εξηγεί γιατί συνεχίζουμε να στρεφόμαστε στο φαγητό ως μηχανισμό αντιμετώπισης. Λειτουργεί—αλλά για λίγο .

Η Βραχυπρόθεσμη Λύση

Στη στιγμή, η υπερφαγία μπορεί να φαίνεται σαν μια γρήγορη λύση στη συναισθηματική δυσφορία. Για εκείνα τα λίγα λεπτά, δεν σκέφτεσαι την επικείμενη προθεσμία, τα προβλήματα στις σχέσεις σου ή τα συντριπτικά συναισθήματα άγχους. Αντίθετα, επικεντρώνεσαι στην αισθητηριακή εμπειρία του φαγητού. Η γεύση, η υφή και η ικανοποίηση της πληρότητας μπορούν προσωρινά να πνίξουν τη συναισθηματική δυσφορία.

Ωστόσο, αυτή η βραχυπρόθεσμη λύση έχει ένα μειονέκτημα. Μόλις τελειώσει το φαγητό, τα προβλήματα που προσπαθούσες να αποφύγεις επιστρέφουν—συχνά συνοδευόμενα από αίσθηση ενοχής, ντροπής ή ακόμα και σωματικής δυσφορίας από την υπερκατανάλωση. Στην πραγματικότητα, η συναισθηματική κατανάλωση μπορεί να μας ανακουφίσει στιγμιαία, αλλά σπάνια, αν ποτέ, αντιμετωπίζει την πραγματική αιτία των συναισθημάτων μας .

Οι Μακροπρόθεσμες Συνέπειες

Ενώ η συναισθηματική κατανάλωση προσφέρει μια στιγμιαία ανακούφιση, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες μπορεί να είναι επιζήμιες. Όχι μόνο αποτυγχάνει να επιλύσει τα υποκείμενα ζητήματα, αλλά μπορεί να δημιουργήσει και νέα προβλήματα. Με την πάροδο του χρόνου, η επαναλαμβανόμενη υπερφαγία μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες και μια τεταμένη σχέση με το φαγητό . Η συναισθηματική κατανάλωση μπορεί να μετατρέψει το φαγητό από πηγή θρέψης και απόλαυσης σε εφήμερη λύση στον συναισθηματικό πόνο.

Επιπλέον, η χρήση του φαγητού για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων μπορεί να διαβρώσει την συναισθηματική ανθεκτικότητα ενός ατόμου. Όταν το φαγητό γίνεται η προεπιλεγμένη απάντηση για την αντιμετώπιση του άγχους ή της θλίψης, αφήνει λίγο χώρο για την ανάπτυξη υγιέστερων, πιο αποτελεσματικών μηχανισμών αντιμετώπισης. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει έναν κύκλο, όπου τα δύσκολα συναισθήματα καταπιέζονται συνεχώς αντί να αντιμετωπίζονται, οδηγώντας τελικά σε περισσότερη συναισθηματική δυσφορία .

Λοιπόν, Δουλεύει Πραγματικά στο Τέλος;

Η απάντηση, εν συντομία, είναι όχι—η συναισθηματική κατανάλωση δεν λειτουργεί πραγματικά στο τέλος. Παρόλο που μπορεί να προσφέρει άμεση ανακούφιση, δεν προσφέρει μακροπρόθεσμη συναισθηματική ηρεμία ή λύσεις στα προβλήματα. Στην πραγματικότητα, συχνά επιδεινώνει τα αρνητικά συναισθήματα όπως η ενοχή και η ντροπή, διαιωνίζοντας έναν φαύλο κύκλο .

Αντί να στρεφόμαστε στο φαγητό ως προεπιλεγμένη απάντηση στη συναισθηματική δυσφορία, είναι απαραίτητο να αναπτύξουμε υγιέστερους μηχανισμούς αντιμετώπισης. Πρακτικές όπως η ενσυνειδητότητα, οι βαθιές αναπνοές, το ημερολόγιο ή ακόμα και η αναζήτηση υποστήριξης από φίλους, οικογένεια ή έναν θεραπευτή μπορούν να προσφέρουν πιο βιώσιμους και αποτελεσματικούς τρόπους για να επεξεργαστούμε τα δύσκολα συναισθήματα . Αυτές οι προσεγγίσεις μπορεί να απαιτούν χρόνο και εξάσκηση, αλλά μπορούν να οδηγήσουν σε βαθύτερη συναισθηματική ανθεκτικότητα και ευημερία.

Προς Υγιέστερους Μηχανισμούς Αντιμετώπισης

Το να σπάσουμε τον κύκλο της συναισθηματικής κατανάλωσης ξεκινά με την επίγνωση. Αναγνώρισε τις στιγμές που χρησιμοποιείς το φαγητό για να αντιμετωπίσεις και ρώτησε τον εαυτό σου: Πραγματικά πεινάω; Συχνά, η απάντηση δεν είναι το φαγητό—είναι η σύνδεση, η ξεκούραση ή απλώς ένας τρόπος για να επεξεργαστείς τα συναισθήματά σου.

Η εύρεση υγιέστερων τρόπων για να αντιμετωπίσεις το άγχος και τα συναισθήματα είναι ένα ταξίδι. Μπορεί να περιλαμβάνει δοκιμές και σφάλματα, αυτοσυμπόνια και ακόμη και επαγγελματική καθοδήγηση. Αλλά τα οφέλη από την ανάπτυξη συναισθηματικής ανθεκτικότητας και μιας ισορροπημένης σχέσης με το φαγητό αξίζουν τον κόπο. Αντί να φτάσεις στα σνακ την επόμενη φορά που θα νιώσεις υπερβολική πίεση, σκέψου να κάνεις έναν περίπατο, να εξασκηθείς σε μια σύντομη διαλογιστική άσκηση ή να καλέσεις έναν φίλο. Αυτές οι εναλλακτικές μπορεί να μην προσφέρουν την άμεση ικανοποίηση που προσφέρει το φαγητό, αλλά παρέχουν μακροπρόθεσμη συναισθηματική ανακούφιση και ανάπτυξη .

Συμπέρασμα

Ναι, είναι εύκολο να στραφείς στο φαγητό όταν τα συναισθήματα είναι έντονα—πολλοί από εμάς το κάνουμε. Αλλά στο τέλος, η συναισθηματική κατανάλωση είναι μια προσωρινή απόσπαση που δεν αντιμετωπίζει τις βαθύτερες συναισθηματικές ανάγκες. Εάν βρίσκεις τον εαυτό σου να χρησιμοποιεί το φαγητό ως μηχανισμό αντιμετώπισης, ίσως είναι καιρός να εξερευνήσεις εναλλακτικούς τρόπους επεξεργασίας των συναισθημάτων σου και να χτίσεις υγιέστερες συνήθειες.

Θυμήσου, το φαγητό δεν είναι ο εχθρός. Δεν είναι όμως και η λύση. Η ανάπτυξη μιας πιο ενσυνείδητης σχέσης με το φαγητό και η κατανόηση του γιατί στρέφεσαι σε αυτό, είναι ένα ισχυρό βήμα προς την συναισθηματική ευεξία και την αυτοσυμπόνια .

Αναφορές:

  1. Michopoulos, V., Powers, A., Gillespie, C. F., Ressler, K. J., & Jovanovic, T. (2015). Inflammation in fear- and anxiety-based disorders: PTSD, GAD, and beyond. Neuropsychopharmacology, 40(1), 254–264. doi:10.1038/npp.2014.199
  2. Torres, S., & Nowson, C. (2007). Relationship between stress, eating behavior, and obesity. Nutrition, 23(11–12), 887–894. doi:10.1016/j.nut.2007.08.008
  3. Konttinen, H., Mannisto, S., Sarlio-Lahteenkorva, S., Silventoinen, K., & Haukkala, A. (2010). Emotional eating, depressive symptoms, and self-reported food consumption. Journal of Behavioral Medicine, 33(3), 223–229. doi:10.1007/s10865-010-9258-9
  4. Ganley, R. M. (1989). Emotion and eating in obesity: A review of the literature. International Journal of Eating Disorders, 8(3), 343–361. doi:10.1002/1098-108X(198905)8:3<343::AID-EAT2260080309>3.0.CO;2-C
  5. Heatherton, T. F., & Baumeister, R. F. (1991). Binge eating as escape from self-awareness. Psychological Bulletin, 110(1), 86–108. doi:10.1037/0033-2909.110.1.86
  6. Wansink, B., & Chandon, P. (2006). Can “low-fat” nutrition labels lead to obesity? Journal of Marketing Research, 43(4), 605–617. doi:10.1509/jmkr.43.4.605
  7. Evers, C., Stok, F. M., & de Ridder, D. T. (2010). Feeding your feelings: Emotion regulation strategies and emotional eating. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(6), 792–804. doi:10.1177/0146167210371383
  8. Kristeller, J. L., & Wolever, R. Q. (2011). Mindfulness-based eating awareness training for treating binge eating disorder: The conceptual foundation. Eating Disorders, 19(1), 49–61. doi:10.1080/10640266.2011.533605
  9. Macht, M., & Simons, G. (2000). Emotions and eating in everyday life. Appetite, 35(1), 65–71. doi:10.1006/appe.2000.0325